یادداشت
لزوم تاسیس بانک صنایع کوچک و متوسط
به گزارش مستر کار مدیر اعتبارسنجی صندوق ضمانت سرمایه گذاری صنایع کوچک در یادداشتی ضمن اشاره به اهمیت صنایع کوچک و متوسط در ایران خواهان راه اندازی بانک صنایع کوچک و متوسط (SME بانک) شد.
به گزارش مستر کار به نقل از ایسنا، در یادداشت فرهاد محمدخواه آمده است: همچون مقوله های تاثیرگذاری که دولت ها را ترغیب به سرمایه گذاری در صنایع کوچک ومتوسط می کند، اهمیت این صنایع در توسعه اقتصادی کشور است که بیشتر از ۹۸ درصد از صنایع را شامل می شود (حدود ۹۲ درصد صنایع کوچک و ۶ درصد صنایع متوسط). به عبارتی از مجموع ۸۸ هزار واحد صنعتی داخلی حدود ۸۱ هزار واحد را صنایع کوچک و حدود ۶۰۰۰ واحد تولیدی را صنایع متوسط می سازند.
تعریف صنایع کوچک و متوسط در بین کشورها و مناطق جهان باتوجه به شرایط اقتصادی و صنعتی حاکم به هر کشور متفاوت می باشد. بعضی از معیارهایی که معمولا در تعریف صنایع کوچک و متوسط به کار می روند عبارتند از: تعدادکارکنان، میزان سرمایه، حجم دارائی، کل حجم فروش و ظرفیت تولید. اما رایج ترین معیار برای صنایع کوچک ومتوسط معیار تعداد کارکنان است که در ایران هم همینگونه است. بدین ترتیب که واحدهای تولیدی زیر ۵۰ نفر شاغل جزو صنایع کوچک، بالای ۵۰ نفر تا ۱۰۰ نفر شاغل صنایع متوسط و بالای ۱۰۰ نفرشاغل صنایع بزرگ به حساب می آید.
بنگاه های کوچک و متوسط یکی از اجزای حیاتی رشد در اقتصاد جهانی بوده و اهمیت آنها در رشد اقتصادی کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه به خوبی شناخته شده است. علاوه بر این ۴۶ درصد تولید ناخالص ملی و ۵۵ درصد محصولات نوآورانه و جدید هم توسط بنگاه های کوچک ایجاد می شود. قابلیت چشم گیر بنگاه های کوچک و متوسط در تولید ثروت، اشتغال زایی، کاهش هزینه و رفع فقر، جایگاه ویژه ای را برای آنان در مرتفع ساختن مشکلات اقتصادی کشورها همچون کشور ما بوجود آورده است. یادآوری این نکته ضروریست که نظریه های نوین اقتصادی توسعه، به جای تمرکز بر مسائل کلان همچون سیاست های دولت، توسعه اقتصادی را معلول تکامل و تعامل نیروهای جامعه درجهت فضای مناسب کسب و کار برای فعالیت بنگاه های اقتصادی کوچک دانسته اند.
درهمین راستا برنامه توسعه اقتصادی کشور با تکیه بر سند چشم انداز ۲۰ ساله ایران، سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی، سیاست های کلی توسعه بخش صنعت (ابلاغی مقام معظم رهبری)، قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اساسنامه سازمان صنایع کوچک و شهرک های صنعتی ایران و صندوق ضمانت سرمایه گذاری صنایع کوچک صراحتاً به توسعه صنایع کوچک ومتوسط بعنوان تکلیف قانونی از جانب نهادهای متولی اشاره شده است.
به طورکلی نقش مهم صنایع کوچک ومتوسط عبارتنداز ایجاد فرصت های شغلی فراوان، قدرت بالا در جذب و بومی کردن فن آوری، قدرت تصمیم گیری سریع و انعطاف پذیری بالا در مدیریت و در شرایط متغیر بازار، ایجاد محیط رقابتی در اقتصاد و افزایش کارایی، قدرت بالا در تربیت کارآفرینان و مدیران اقتصادی و کاهش عدم تعادل های بخشی و منطقه ای در اقتصاد؛ بنابراین لزوم وجود نظام قانونی جامع و متمرکز برای تأمین مالی بنگاه های کوچک ومتوسط که بیشتر از ۵۰ درصد مشکلات آنها را تشکیل می دهد بیشتر از پیش مشهود است.
بادرنظرگرفتن موارد فوق توسعه صنایع کوچک ومتوسط مستلزم طیف وسیعی از اقدامات به شرح زیراست:
۱- توسعه منابع انسانی: آموزش نیروی انسانی صنایع کوچک ومتوسط خصوصاً کارآفرینان و صاحبان صنایع کوچک ومتوسط پیش از سرمایه گذاری در جهت احراز اهلیت متقاضیان تاسیس و راه اندازی صنایع کوچک ومتوسط، آموزش دوره های مهارتی و مدیریتی.
۲- تمرکز و تجمیع منابع مالی: جهت حمایت مالی از صنایع کوچک ومتوسط تنها راه نجات این دسته از صنایع از پراکندگی منابع، تجمیع و متمرکز کردن تمامی منابع مالی تخصیص یافته از جانب بانک مرکزی در یک نهاد مالی و تغییر روش تأمین مالی با سازوکارهای جدید ازجمله مشارکت و سرمایه گذاری.
۳- توسعه زیرساخت: ایجاد مراکز کسب و کار و شهرک های فناوری، ایجاد بازارچه مرزی، ایجاد فن بازارها.
۴- بهبود فضای کسب وکار: تدوین لایحه خاص پشتیبانی از صنایع کوچک و متوسط، اصلاح قانون کار ومالیات و عوارض صادرات متناسب با خصوصیت های صنایع کوچک ومتوسط.
۵- تحقق قانون ضوابط ملی آمایش سرزمین: توزیع متوازن وهماهنگ جغرافیای کلیه فعالیتهای اقتصادی-اجتماعی در پهنه سرزمینی نسبت به قابلیت ها و منابع طبیعی و انسانی یک منطقه یا سرزمین. بدین ترتیب که جهت راه اندازی صنایع کوچک ومتوسط در هر منطقه جغرافیائی باید دستگاههای متولی کلیه پارامترهای در ارتباط با جمعیت، سرمایه، منابع طبیعی و محیطی منطقه را درنظر بگیرند و نسبت به نیاز های منطقه و کشور همینطور با عنایت به توزیع منطقه ای صنایع مرتبط و مشابه، مبادرت به صدور مجوزهای لازم کنند.
۶- توسعه بازار: مطالعه بازارهای هدف داخلی وخارجی، برگزاری نمایشگاه بین المللی، برگزاری برنامه های آموزشی، اعزام به نمایشگاه در چارچوب تور صنعتی.
۷- توسعه و ورود فن آوری: پشتیبانی از واحدهای فناور و دانش بنیان، ایجاد زیر ساخت مناسب فعالیتهای پژوهشی و توسعه ای، ایجاد بستر مناسب برای فعالیت متخصصان.
۸- حمایت شبکه ای: توسعه شبکه ای ازجمله شبکه خرید مواد اولیه، شبکه فروش، شبکه توسعه فنآوری، شبکه بازاریابی و کنسرسیوم.
در این راستا فراهم کردن بسترهای اقتصادی، سیاسی، قانونی، اجتماعی، طبیعی و توان حمایتی دولت و مزیت نسبی و وضع موجود صنعت خصوصاً صنایع بزرگ هم بر مراحل فوق تأثیر بی بدیلی خواهند گذاشت.
لزوم تاسیس SME بانک
بانکها بیشتر به واحدهای صنعتی بزرگ اعتماد می کنند تا واحدهای کوچک و متوسط. اگر این واحدها بانکی داشته باشند که از آنها حمایت کند، بهتر می توانند مشکلات مالی خویش را برطرف کنند؛ بنابراین تأمین مالی صنایع کوچک و متوسط باید از راه بانک تخصصی صورت گیرد. بدین مفهوم که تأمین کننده مالی صنایع کوچک ومتوسط باید از جنس تولید باشد نه موسسات مالی و اعتباری که صرفا به دنبال درآمد به همراه تضمین امنیت سرمایه و سود خود هستند که به تبع آن مشکلات عدیده ای برای صاحبان صنایع کوچک همچون در تأمین وثایق و ضامنین پیش می آید. حال آنکه به فرض تأمین تضامین لازم، مشکل اساسی دیگر، بازپرداخت تسهیلات با سودهای غیر متعارف بخصوص زمانی که در بازپرداخت وجه از جانب صنعتگر تاخیر صورت گیرد!
البته کسب درآمد و تضمین سرمایه پرداختی موسسات مالی واعتباری واقعیتی انکار ناپذیر در هر مدل کسب و کار است. یعنی هر کسب وکاری همچون تأمین کنندگان سرمایه چاره ای جز ایجاد سازوکارهای لازم به منظور حفظ سرمایه های خود ندارند، اما آنچه مورد بحث و واکاوی است نحوه تأمین مالی این گونه واحدهای تولیدی است که چگونه سرمایه گذاری با تضمین بازگشت سرمایه بدون ایجاد موانع سرراه تولید کننده صورت گیرد. یعنی به زبان ساده آیا چنین موسسه مالی واعتباری در کشور وجود دارد که بدون دریافت وثایق سهل البیع و تضامین سنگین بتواند سرمایه مورد نیاز صنایع کوچک را تأمین کند؟ و مبحث مهم دیگر این که به فرض تأمین وثایق و تضامین مدنظر بانک ها، آیا نرخ سود تسهیلات اعطایی با فرایند تولید و بازگشت سرمایه و سود حاصله از تولید همخوانی دارد؟ حال آنکه درصورت تاخیر در بازپرداخت تسهیلات، آیا سودهای مرکبی که از جانب بانکها مطالبه می شود، متناسب با ماهیت تولید است؟ البته در مواردی اعطای تسهیلات از محل منابع تبصره ای با نرخ سود کمترشاید مشکلات برخی از صنایع کوچک را مرتفع کند ولی ایجاد رانت و یا عدم مصرف صحیح تسهیلات باتوجه به پایین بودن نرخ بهره بانکی همینطور محدود بودن منابع و عدم رعایت توزیع عادلانه آن، باعث ایجاد معضلات جدید خواهد شد.
تنها راه رفع مشکلات بنیادین صنایع کوچک، فقط و فقط مشارکت اساسی و عملی در میان تولیدکننده و سرمایه گذار است. بدین مفهوم که مفهوم واقعی مشارکت مدنی فی ما بین تأمین کننده مالی و تولیدکننده برپایه طرح توجیهی فنی و اقتصادی بعنوان شریک درسود و زیان حاصله از تولید محقق خواهد شد و بدین ترتیب با تعریف سازوکار درست در نحوه مشارکت در میان سرمایه گذارو تولیدکننده میتوان با حذف وثایق و تضامین (البته به مفهوم کنونی که بانک ها مطالبه می کنند) همینطور حذف سودهای معمول مصوبه شورای پول و اعتبار و سودهای مرکب و جرایم تاخیر تادیه به اهداف نهایی تولید که همانا شکوفایی و رونق اقتصاد کشور هست، دست یافت و این مهم جز با تشکیل بانک صنایع کوچک ومتوسط محقق نخواهد شد.
همانطور که درابتدا ذکر شد همجنس بودن یا بهتر بگویم هم صنف بودن تأمین کننده سرمایه مورد نیاز تولید با تولید کننده و درک متقابل از امکانسنجی صحیح واحد تولیدی به لحاظ فنی واقتصادی ومالی تنها عامل برطرف کننده موانع تولید است و بس.
آنچه بعنوان مقدمه ذکر شد بعنوان طرح کلی رفع موانع تولید و تنها راه اساسی جهت گام برداشتن در راه رسیدن به موفقیت در حوزه تولید، برپایه تجربیات و شواهد علمی برگرفته از پتانسیل ها و مشکلات صنایع کوچک ومتوسط است.
ناگفته نماند بانک های تخصصی که در حوزه های مختلف به زیر مجموعه های خود خدمات عرضه می کنند، ازجمله بانک گردشگری، بانک مسکن، بانک توسعه تعاون، بانک صنعت ومعدن (که بخش عمده منابع آن صرف صنایع بزرگ و معادن می شود) و بانک کشاورزی می تواند تجربه خوبی جهت تحقق تاسیس بانک صنایع کوچک ومتوسط باشد.
تجمیع منابع بانک ها و ادغام تمامی سازمانها و موسسات مالی و اعتباری فعال در حوزه صنایع کوچک ومتوسط
- در ابتدا جهت تأمین سرمایه بانک صنایع کوچک ومتوسط باید کلیه منابع تخصیص یافته به بانک ها جهت اعطای تسهیلات به صنایع کوچک ومتوسط، با سیاستگذاری از جانب بانک مرکزی به بانک تخصصی صنایع کوچک و متوسط سرازیر شود. ضمن این که درصد قابل توجهی از منابع صندوق توسعه ملی جهت توسعه صنایع کوچک در مناطق محروم باید دراختیار این بانک قرار گیرد.
- جهت انجام مأموریت واحد و پیشگیری از موازی کاری تمامی سازمان ها و موسسات مالی واعتباری که در حوزه تأمین مالی صنایع کوچک ومتوسط چه از راه اعطای تسهیلات یا ایجاد اعتبار فعالیت می نمایند باید جهت تشکیل موسسه مالی واعتباری واحد با همدیگر ادغام شوند. همچون صندوق کارآفرینی امید، صندوق نوآوری و شکوفائی و صندوق صنایع پیشرفته با محوریت صندوق ضمانت سرمایه گذاری صنایع کوچک، البته با حفظ ساختارسازمانی و مأموریت های ویژه آنها بعنوان بخشهای زیرمجموعه بانک صنایع کوچک ومتوسط. ناگفته نماند حوزه فعالیت هر یک از صندوق ها که مشمول صنایع بزرگ می شود (به جز صندوق ضمانت سرمایه گذاری صنایع کوچک) باید به سمت بانک صنعت و معدن سوق داد.
- باتوجه به نیاز غیرقابل اجتناب به مشارکت دولتی و سیستم بانکی کشور برای خلق و توسعه حوزه بانکداری صنایع کوچک ومتوسط بعنوان راهکار اولیه و کوتاه مدت، استفاده از پتانسیل های موجود در صندوق ضمانت سرمایه گذاری صنایع کوچک است. بدین مفهوم که با تغییر اساسنامه و توسعه ساختار سازمانی صندوق مذکور میتوان از بوروکراسی و زمان و هزینه و انرژی در ارتباط با فرایند تاسیس SME بانک جلوگیری کرد و تا زمان تجمیع منابع سایر بانک ها و اقدامات بانک مرکزی از منابع سایر صندوق های ادغام شده فوق در جهت تأمین منابع صنایع کوچک ومتوسط بهره مند شد. صندوق ضمانت سرمایه گذاری صنایع کوچک با تجربه بیشتر از ۱۵ ساله خود در حوزه تخصصی صنایع کوچک و بخش مالی و اعتباری به کمک کارشناسان و مدیران مجرب می تواند کمک شایانی را در جهت تکمیل فرایند خدمت رسانی SME بانک انجام دهد.
اهداف
هدف از تأسیس بانک صنایع کوچک ومتوسط، مشاوره و مساعدت به صاحبان صنایع کوچک و دارندگان طرح و ایده تولیدی نیازمند به منابع مالی و نهایتا مشارکت و سرمایه گذاری یا اعطای تسهیلات است. بدین ترتیب که اعطای تسهیلات یا مشارکت در سرمایه گذاری آن دسته از طرح هایی که برپایه رتبه بندی وزارت صمت جزو اولویت های کشور بوده و همینطور طرح های صادرات محور و دانش بنیان دارای توجیه فنی و اقتصادی صورت می گیرد.
از انواع خدمات SME بانک عبارتست از تسهیلات مالی، مشارکت در سرمایه گذاری، مشاوره های قانونی، مشاوره های آموزشی، مشاوره های مالی و مدیریتی، مشاوره های اطلاع رسانی و مشاوره های فنی و تکنولوژی. نکته قابل توجه این که اساسا باید سازوکارهای لازم جهت مشارکت و سرمایه گذاری در اساسنامه تاسیس بانک تخصصی صنایع کوچک ومتوسط دیده شود. بدین مفهوم که ساختار و تشکیلات سازمانی بانک باید متشکل از تیم های کارشناسی مجرب در حوزه های مختلف تولید باشد و به جای ارجاع پرونده های متقاضیان (صاحبان صنایع ) به شرکتهای مشاوره مدیریت و مهندسی، تمامی مراحل کارشناسی از ابتدا تا آخر در بدنه بانک صورت بگیرد.
نکات کلیدی و موثر درباره SME بانک
- لزوم قرار گرفتن صندوق های حمایتی همچون صندوق ضمانت سرمایه گذاری صنایع کوچک در زیرمجموعه این بانک تخصصی است. هرچند تبدیل صندوق ضمانت سرمایه گذاری صنایع کوچک به بانک صنایع کوچک ومتوسط می تواند مسیر تاسیس این بانک تخصصی را کوتاهتر و سازوکار راه اندازی را آسانتر کند.
- تنها راه برون رفت در مواقع بحران و تحریم و اجرای صحیح و دقیق برنامه های اقتصاد مقاومتی متمرکز و تخصصی کردن تخصیص منابع مالی با تاسیس بانک صنایع کوچک ومتوسط است که به شکلی هوشمندسازی تخصیص منابع درراستای رونق تولید تلقی می شود.
- یکی از مهم ترین سازوکارهای توسعه و رونق کسب وکاردر حوزه صنایع کوچک ومتوسط انعقاد تفاهمنامه در میان بانک تخصصی صنایع کوچک ومتوسط با سازمان بورس و اوراق بهادار است. بدین ترتیب که با تدوین آیین نامه های اجرائی میتوان در هرمرحله از فرایند تولید که احتیاج به تأمین منابع و تأمین مواد اولیه و حتی فروش کالا هست از راه ورود به بازار سرمایه اقدام نمود.
- بانک تخصصی صنایع کوچک ومتوسط باید همراستا با سیاست های وزارت صنعت، معدن وتجارت در حوزه صنایع کوچک ومتوسط همینطور سایر حوزه های تخصصی در رابطه با صنایع کوچک ومتوسط ازجمله وزارت کشاورزی، وزارت تعاون، معاونت علمی ریاست جمهوری باشد.
- نکته مهمی دیگری که بسیار حائز اهمیت می باشد پیوند بین تسهیلات بانکی و برنامه های وزارت صمت در حوزه صنایع کوچک که بیشتر از ۹۲ درصد کل صنایع کشور را به خود مختص کرده است. بدین ترتیب که درصورت همراستا بودن منابع بانکی با برنامه های وزارت صنعت، معدن وتجارت، منابع مالی هدفمندتر مصرف خواهد شد. در این راستا تسهیلات بانکی به محورهای تعیین شده از جانب وزارت صمت بشرح زیر جهت اعطای وام به صاحبان صنایع کوچک و متوسط و یا مشارکت با آنان طبق سازوکارهای کارشناسی، تخصیص خواهد یافت:
۱- فعال کردن ظرفیت های خالی محصولات صنعتی منتخب
۲- نهضت ساخت داخل
۳- فعال سازی واحدهای راکد
۴- تکمیل طرح های نیمه تمام، پیشران و گلوگاهی
۵- توسعه مناطق محروم و کمتر برخوردار
۶- اصناف تولیدی
۷- احیا، فعال سازی و توسعه معادن کوچک مقیاس
شایان ذکر است طرح در ارتباط با تاسیس بانک تخصصی صنایع کوچک ومتوسط طبق مقدمات و توضیحات اولیه فوق، به صورت جامع و کامل آماده عرضه به مراجع ذیصلاح است. ضمن این که بعنوان طرح وایده به دولت محترم تحویل داده شده و همینطور مقدمات لازم برای طرح مبحث در کمیسیون اقتصادی مجلس هم فراهم گشته است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب